Redelijkheid en billijkheid
Het onderscheid tussen dekking en preventieve garantieclausules
In eerdere rechtspraak maakte de Hoge Raad onderscheid tussen bedingen die de primaire omschrijving van de dekking inhouden (wat is verzekerd tegen welk risico) en bedingen die een voorwaarde bevatten waaronder de dekking vervalt, bijvoorbeeld als in het beding omschreven verplichtingen niet zijn nageleefd (ook wel aangeduid als ‘preventieve garantieclausules’). Het onderscheid was van belang omdat het weigeren van dekking of uitkering op grond van een bepaling die de primaire omschrijving van de dekking inhoudt, niet aan de redelijkheid en billijkheid kon worden getoetst. Zoals in onze vorige ‘Uitspraak van de maand: Garantieclausule – BBS Advocaten’ nog aan de orde kwam, kon een verzekerde bij schending van een preventieve garantieclausule onder omstandigheden wél ontkomen aan verval van dekking.
Wat verandert er door het arrest van 16 februari 2024?
In zijn arrest van 16 februari 2024 heeft de Hoge Raad een einde gemaakt aan dit ingewikkelde onderscheid. Bij beantwoording van de vraag of een beroep op een beding in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, wordt een verzekering voortaan op dezelfde wijze getoetst als andere overeenkomsten. Er is geen reden om bij bedingen die de verzekeraar inroept om uitkering te weigeren, verschil te maken tussen enerzijds bedingen waarbij een beroep op de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid op niet kan slagen omdat het een primaire omschrijving van de dekking is, en anderzijds bedingen waarbij dat onder omstandigheden wel kan.
Toetsing aan redelijkheid en billijkheid voor alle bepalingen
Voortaan kan een verzekerde dus niet alleen bij schending van een preventieve garantieclausule, maar ook bij een bepaling die de dekking omschrijft proberen met een beroep op de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid te ontkomen aan afwijzing van dekking. Aan de redelijkheid en billijkheid mag altijd worden getoetst. De Hoge Raad heeft hiermee een stap gezet ter bescherming van de verzekerde die schade claimt onder de verzekering.
